Eenzaamheid in meerdere gedaanten

‘Ik voel me eigenlijk best wel eenzaam.’ Deze zin spreken cliënten geregeld uit. Inmiddels weet ik dat ik dan niet aan moet komen met allerlei tips voor het maken van contacten, maar door moet vragen naar wat die eenzaamheid voor deze cliënt inhoudt. Daardoor weet ik dat eenzaamheid meerdere gedaanten heeft.

Onze cliënten zijn in de loop van hun leven vaak in een sociaal isolement terechtgekomen. Ze vinden al van jongs af aan dat ze nergens bij horen, blijven veel thuis, krijgen weinig of nooit bezoek. Ze ervaren sociaal contact als druk en onvoorspelbaar en raken snel overprikkeld in groepen mensen. Sommigen van hen mijden sociaal contact steeds meer. Vriendschappen en familiebanden verbreken. Soms is er nog wat contact met collega’s, maar wanneer ook het werk wegvalt, volgt sociale eenzaamheid.

Daarnaast speelt emotionele eenzaamheid bij onze cliënten. In dat geval zijn er familieleden, collega’s of vrienden in de omgeving maar voelen ze daar geen emotionele band mee. Ze zitten niet op een lijn, er is geen gespreksstof of gemeenschappelijke interesse. Onze cliënten trekken zich dan vaak terug.

Existentiële eenzaamheid

De vorm van eenzaamheid waar ze nog het meest last van hebben is existentiële eenzaamheid. Cliënten vragen zich af wat het leven voor zin heeft. Ze voelen zich verloren, hebben geen doel, vinden dat ze nergens goed in zijn, dat niemand op ze zit te wachten of denken een ander tot last te zijn. Uit onderzoek blijkt dat vooral hoog intelligente cliënten met autisme hier last van hebben. Ze weten goed dat ze anders zijn, dat ze minder gedaan krijgen dan hun intelligentie doet vermoeden, denken dat anderen hen maar gek vinden. Niets geeft ze houvast in het leven. De toekomst lijkt uitzichtloos. Het kan zijn dat deze cliënt wel een partner of vrienden heeft, maar het leven nog steeds nutteloos vindt. Bij deze cliënten is vaker sprake van suïcidale gedachten.

De oorsprong van eenzaamheid

Wanneer eenzaamheid zich toont of wordt uitgesproken, probeer ik als coach het gesprek aan te gaan en te onderzoeken wat het leven voor de betreffende cliënt zinvoller zou maken. Dat is niet gemakkelijk omdat de cliënt vaak vastzit in eigen negatieve gedachten en nergens plezier van ervaart. Ze weten niet zo goed wat ze leuk vinden. Ze hebben zich hun hele leven aangepast aan anderen (maskeren) en zijn daardoor steeds verder af komen te staan van wie ze eigenlijk zijn. Cliënten vinden het vaak fijn dat ze er eindelijk met iemand over kunnen praten. Ik probeer een cliënt dan uit te nodigen om samen op onderzoek uit te gaan. Dat kan op verschillende manieren. Soms zet ik methodes uit de Acceptance en Commitment Therapy (ACT), onderzoeken we de waarden die iemand in zijn leven belangrijk vindt. 

Met een andere doorloop ik natuurcoaching sessies om uit te zoeken wat deze kan en wil aanpassen. Wanneer een cliënt blij wordt van honden en een doel heeft gevonden, zet ik mijn therapiehond Sieb in. Met de hond zijn sommige doelen sneller te behalen dan zonder hond. Het begint allemaal bij het Luisteren, de vierde pijler van de PILLAR-methodiek, naar de cliënt. Daarna gaan we samen op onderzoek uit naar de beste weg uit de eenzaamheid. Vervolgens zetten we samen kleine stapjes zodat de cliënt het leven op gegeven moment als waardevol kan ervaren en zichzelf beter leert kennen en erkennen.

Zie andere relevante blogartikelen