Verdieping op de PILLAR-methodiek: Interactie

Binnen elke pijler zijn een aantal aandachtsgebieden. Deze bieden handvatten om autisme te begrijpen en om vanuit dit begrip naar oplossingen te werken. Deze keer bespreken we de pijler Interactie, waar drie aandachtsgebieden toebehoren.

1. Het vermogen van de theory of mind bij autisme
2. Het begrijpen van taal en woorden op begripsniveau
3. De vertrouwensrelatie en interactie bij autisme

Het vermogen van de theory of mind bij mensen met autisme

Met de theory of mind wordt het vermogen van mensen bedoeld om zich in anderen te verplaatsen en zo het gedrag van de ander te kunnen begrijpen, verklaren en voorspellen.

Het is een soort van begripsversneller waardoor mensen met weinig woorden elkaar makkelijk en snel begrijpen. Het bevestigt daarmee de wederzijdsheid van de relatie. Of anders gezegd: we begrijpen elkaar zonder hier al te veel woorden voor nodig te hebben.

De theory of mind kan handig zijn om gedrag vanuit de belevingswereld en het perspectief van de ander te begrijpen. Ik plaats er wel een kanttekening bij. Zo kunnen mensen door hun autisme soms ook te veel zien en voelen. Zich afsluiten daarvan is dan een beschermingsmechanisme en. is er eerder sprake van een teveel aan inlevingsvermogen dan een tekort. Bij vrouwen met autisme zie je soms dat het vermogen van de theory of mind goed ontwikkeld is. Waardoor het autisme ongezien blijft.

Begrip van taal en woorden: communicatie en autisme

Het begrijpen van taal en woord veronderstelt dat mensen in staat zijn informatie van diverse aard snel te integreren. Denk aan gevoel, intuïtie, feitelijke informatie, tussen de regels door lezen en onuitgesproken bijzinnen op de juiste manier interpreteren.
Bij autisme is het niet altijd vanzelfsprekend dat iemand dit kan. Vaak zie je dat met name de feitelijke informatie op de voorgrond staat en men de overige informatie mist of niet goed op waarde kan schatten.

Een cliënt vertelde ooit dat zijn vrouw hem belde met de vraag of hij alvast de vis uit de koelkast wilde halen. Hij kijkt in de koelkast. Geen vis. Hij checkt of de vis op de gangtafel ligt. Misschien nog in de fietstas? Geen vis. Dan komt zijn vrouw thuis en pakt geïrriteerd de vis uit de koelkast. Reageert hij: “Oh, bedoel je de kibbeling!”. Die had hij wel gezien, maar vis = vis en kibbeling = kibbeling. Beiden konden hier gelukkig om lachen, maar dergelijke situaties leiden vaak tot wederzijds onbegrip en onbedoelde conflicten.

Hoe de vertrouwensrelatie invloed heeft op interactie bij autisme

Vertrouwen is een belangrijke existentiële waarde. Existentiële waarden als veiligheid, de grenzen van de persoonlijke integriteit of de eigen kwetsbaarheid tonen, zijn alleen mogelijk als er het vertrouwen is dat je veilig bent bij de ander.

Vertrouwen is niet alleen een kwestie van feitelijk weten. Hier komen bijvoorbeeld ook gevoel en intuïtie bij kijken. Dat ligt vaak al lastiger bij mensen met autisme.

Mensen met autisme hebben hierdoor vaak moeite om te bepalen of hun hulpverlener te vertrouwen is. Of raken snel teleurgesteld in hun hulpverlener, bijvoorbeeld als deze zijn beloftes niet nakomt.

De rol van coach als tolk in communicatie bij autisme

Het is belangrijk dat je als coach, ouder of collega beseft dat wat vanzelfsprekend is in de interactie met anderen, dit bij autisme niet altijd vanzelfsprekend is. Een coach is soms voor zijn cliënten een tolk of vertaler. Iemand die voorkomt dat de woorden van de cliënt verkeerd geïnterpreteerd worden en ervoor zorgt dat informatie van anderen goed begrepen wordt.

Meer weten over de PILLAR-Methodiek?

Over de pijler Interactie valt meer te vertellen dan mogelijk is in een kort tijdsbestek. Als je hierover meer wilt lezen, kan dit in het boek ‘Op weg naar rust, de PILLAR-Methodiek voor levensbrede begeleiding bij autisme’. Voor professionals die zich willen scholen in de PILLAR-Methodiek is er de post-hbo-opleiding ‘PILLAR-Methodiek voor levensbreed leren denken en werken’.