Interactie in de praktijk

Communiceren is topsport voor mensen met autisme. Bij communicatie moeten ze initiatief nemen, vragen stellen, luisteren, iemands houding of gezichtsuitdrukking lezen en het liefst goed reageren. De kans dat ze iets verkeerds doen, een verkeerd signaal afgeven of een ander verkeerd begrijpen is groot. Dit zorgt ervoor dat mensen met autisme contact vermijden. Wanneer ze het contact wel aangaan bereiden ze gesprekken tot in detail voor door alle mogelijke scenario’s na te gaan. Vaak komt er dan toch nog een verrassing waar ze niet op gerekend hebben en ontstaat er paniek. Wanneer ze in hun ogen niet goed reageren zien ze dat als falen en vergroot dat de weerstand tegen nieuwe contactmomenten.

De uitdagingen van sociale interactie bij autisme

Als coach ben ik me ervan bewust dat communicatie voor mijn cliënten topsport is. Het put ze uit terwijl ze al laag in hun energie zitten. Toch hebben ook zij behoefte aan sociaal contact, zolang het maar niet te vaak, te veeleisend en te energievretend is. Daarom is en blijft communicatie een regelmatig gespreksonderwerp tussen mij en mijn cliënten. Toelichting geven op verschillende fases in communicatie helpt daarbij.

Koetjes en kalfjes: De cruciale eerste fase in communicatie

Mensen met autisme gaan in gesprekken vaak het liefst meteen de diepte in. Ze hebben een hekel aan de ‘koetjes en kalfjes’ gesprekken. Daarmee slaan ze belangrijke fases als ‘kennismaken’ en ‘vinden we elkaar wel aardig?’ over. Ze gaan meteen de ‘vertrouwensfase’ in. De gesprekspartner in kwestie is daar gevoelsmatig dan nog niet klaar voor. Die wil eerst kennismaken en aftasten hoe hij of zij de ander vindt voordat vertrouwelijkheden worden uitgewisseld. Het kan ervoor zorgen dat hij of zij dan een stapje terug doet of het contact afkapt. Voor de persoon met autisme kan dat een gevoel van afwijzing geven en de drempel voor het maken van nieuwe contacten weer vergroten. Het praten over de zogeheten ‘koetjes en kalfjes’ heeft dus een functie. Het kan zijn dat de drie genoemde fases in een uur worden doorlopen, maar het kan ook drie afspraken duren. Dat maakt het wel weer lastig, want hoe weet je nu of een fase is afgerond? Dit is prima te oefenen met een coach of iemand die hierbij wil helpen.

Prikkelarme contactmomenten: Hoe iQ Coaches sociaal contact bevorderen

Verschillende iQ Coaches organiseren prikkelarme contactmomenten voor hun cliënten. Dit zijn ook mooie oefenmomenten. Denk aan contactmiddagen, wandelingen of een museumbezoek. Zo komen cliënten onderling in contact en breiden ze hun netwerk uit. In 2024 organiseerden een aantal iQ Coaches in Noord-Holland een contactmiddag met als thema ‘kennismaken’. Aan de hand van spelsituaties oefenden de cliënten samen hoe je kennismaakt. Meer van dit soort middagen zullen volgen. Ook andere organisaties, zoals de NVA, organiseren regelmatig contactbijeenkomsten.

Communiceren is dus te leren, maar de overprikkeling die het veroorzaakt haal je niet weg. Na een feestje, een gesprek met leidinggevende, discussie met een collega of een etentje met een bekende is het tijd voor rust en herstel. Dat herstellen is ook een kunst op zich. Misschien stof voor een volgende blog?

Zie andere relevante blogartikelen