“en dat wil ik echt niet meer!”

Deze week heb ik afscheid genomen van Henk. Henk heb ik begeleiding gegeven tijdens een jobcoachtraject van 6 maanden vanuit het UWV. Ik vertel over het succesvolle resultaat aan een collega iQ Coach en zij vraagt mij: maar wat doe jij dan precies? Ik kan de vraag in eerste instantie niet beantwoorden. Als ik daar wat meer tijd voor neem besef ik pas hoe ik vanuit inzicht en door de juiste vaardigheden in te zetten Henk zijn motivatie aanwakker en Henk in een leerproces krijg. Het belangrijkste is voor mij een gelijkwaardige relatie en samenwerken. En als dat mogelijk is, mag voor mij de factor humor ook niet ontbreken. Het zijn precies de elementen die goed bij Henk aansluiten.

Hoe het jobcoachtraject begon

De Maatschappelijk werkster belt me op en vraagt of ik plek heb en of ik wat kan betekenen voor Henk en stelt een jobcoach traject voor bij Henk. Henk heeft al een paar maanden gesprekken met zijn leidinggevende en diens leidinggevende vanwege zijn toenemende opvallende gedrag…scheldend en tierend zit Henk aan de telefoon. Als er plots extra werk bij hem wordt neergelegd, zonder overleg, slaat de stress toe. Regelmatig zijn zijn bedreigingen en uitspraken op de gang en hele afdeling te horen. Ook heeft hij moeite om op een rustige wijze aanwezig te zijn bij vergaderingen. Hij loopt dan kwaad weg. Termen als “Dood vallen” en de meest vreselijke verwensingen komen voorbij. Dan komt er een melding van een collega die zich bedreigd voelt en dat is de druppel voor de leidinggevenden (inmiddels is dit besproken bij de derde laag leidinggevende). Er moet wat gebeuren! Ik maak kennis met Henk en ben benieuwd naar zijn eigen kijk op de zaak en hoe hij in het traject staat. Wil hij zelf wel veranderen? Of MOET hij veranderen? Door alle verwensingen en oordelen heen hoor ik een kleine wens om te veranderen. Na die eerste kennismaking met leidinggevende en Henk besluiten we samen dat er een klik is en dat ik een aanvraag ga doen bij het UWV en ga starten. Henk heeft autisme en dat maakt dat hij deze jobcoaching goed kan gebruiken waarbij ik rekening kan houden met zijn diagnose die kwaliteiten en aandachtspunten met zich meebrengt. De aanvraag wordt gelukkig gehonoreerd door het UWV.

Zelfcontrole bij volwassenen met autisme 

De week erna neem ik het werkboek mee van Jeroen Bartels: Zelfcontrole bij volwassenen met autisme. Ik laat het boek zien en Henk geeft aan dat hij het wel ziet zitten om hiermee aan het werk te gaan. Stap voor stap neemt dat boek ons mee naar meer zelfcontrole. De items die ons het meeste brengen zal ik kort beschrijven, evenals mijn taak als coach. Henk geeft zelf aan: “ik heb geen empathie”. In kaart brengen van hoe het eruit ziet als je boos wordt is er één van de eerste stappen, Henk doet dat netjes en heeft ook zijn collega’s gevraagd. Er komt van hen informatie die Henk nog niet kent. Een bijkomend voordeel is dat collega’s weten waar Henk mee bezig is en hem steunen in dit proces. Ik stimuleer hem om ook thuis aan vrouw en kinderen dezelfde vraag te stellen. Dat doe ik omdat ik zeker weet, dat dit ook thuis speelt en als hij op twee plekken aan kan en wil werken zal hij sneller en meer leren. De antwoorden van zijn kinderen en vrouw maken wel indruk op Henk. Hij is erachter gekomen dat ze door zijn boosheid bang voor hem zijn en dat wil hij niet meer. Nu heeft hij nog meer motivatie gevonden om thuis te veranderen en ook op het werk is het mis gegaan tijdens een vergadering en dat wil ik echt niet meer!!….geeft Henk aan.

Gebeurtenissen en ervaringen bespreekbaar maken

We bekijken wat Henk overprikkelt en hoe hij daar mee omgaat om dat te voorkomen. Het valt me op dat zijn zelfinzicht groot is. Bij collega’s kan hij goed aangeven dat hij bijvoorbeeld graag minder licht van buiten heeft om migraine te voorkomen.

De kindertijd, ervaringen, persoonlijkheid en autisme zijn allemaal factoren die meespelen in de ontwikkeling tot de persoon die Henk nu is. Ik vraag me steeds af hoe het kan dat deze man zo’n grote muur om zichzelf heen heeft gebouwd, want van binnen zit een mooi mens, die zich verstopt achter een muur van heftige uitingen en cynische humor. Ik benoem dit soort gedachten van mijzelf maar gewoon en ben dan stil. Onder andere zijn gezin van herkomst, als ook een ervaring op een lagere school heeft daarvoor gezorgd. Henk had een mooi verhaal geschreven dat werd voorgelezen in de klas. Dat heeft hem zo gekrenkt, ik zie de tranen in zijn ogen, als hij het vertelt. Er is een life-event dat ook heel veel invloed op hem heeft gehad. Een open hart operatie en niet weten of je daardoor heen komt. Zijn gezin en schoonouders zijn er voor hem. Zijn eigen ouders “komen wel na een aantal dagen…” geeft Henk aan. Er is een kans dat Henk niet door deze operatie gaat komen. Ook de keuze van zijn ouders heeft zoveel invloed op hem. “Er is een leven voor en een leven na die operatie” geeft hij aan. Zijn gezin staat sinds die dag op nummer één.

Ontspanningstechnieken 

We nemen door welke technieken om te ontspannen er zijn en wat er bij Henk past. Zo krijgt hij een keuze aan mogelijkheden die hij kan gebruiken. Het koffie halen, het 5 keer in- en uitademen, het achteruit tellen van 20 naar 11 helpen hem om de eerste reactie uit te stellen. We maken onderscheid in externe triggers en interne triggers. Met name de interne triggers daar kan Henk invloed op uitoefenen en dat zal dan maken dat hij rustig reageert in situaties en zijn doelen beter zal bereiken. Vanuit die interne trigger kijken we hoe Henk dit in evenwichtige gedachten kan veranderen. Met name het inleven in de ander, levert Henk uiteindelijk veel op, maar is een uitdaging. Door dat op een rustig moment te doen en dat ook te checken bij een collega beseft Henk dat een collega vanuit gebrek aan overzicht taken laat liggen. De gedachten:” ik blijf rustig”, “ik hoef niet te happen” helpen Henk om echt te veranderen. Collega’s merken het op en geven hem complimenten. Hij geniet van zijn verandering, in het begin zei hij: “je zal trots op me zijn” en dat verandert in “ik ben trots op mezelf”. Dan weet ik, hij doet het voor zichzelf en gaat dit vasthouden. Vergaderingen lopen gesmeerd en hij gaat over de werkdruk op een rustige manier in gesprek met zijn leidinggevende. Er komt binnenkort zelfs een collega bij om de werkdruk te verlichten, iets wat echt nodig is en Henk goed heeft kunnen aangeven in het gesprek met zijn leidinggevende. We hebben gewerkt aan het ontwikkelen van allerlei communicatieve vaardigheden. Ook het omgaan met zijn zoon die een kort lontje heeft en vrouw gaan steeds beter en hij houdt rekening met hun behoeften en geniet van de regie die hij nu zelf heeft. Mijn taak zit er duidelijk op. Dit resultaat overtreft mijn verwachtingen.

In vertrouwen afscheid nemen 

Het afscheid nemen doe ik altijd met zorg, wat kan ik Henk geven in het laatste bezoek? Ik struin vele winkels af op zoek naar een stressbal die speciaal is. En dan vind ik uiteindelijk een stressbal in de vorm van een lief tijgertje met kleine oortjes. Op het werk is het enige wat nog over van de regulatieproblemen dat zijn headset heel soms door de kamer wordt gegooid. Bij het afscheid geef ik aan dat Henk met dit tijgertje kan gooien, zodat zijn headset op zijn hoofd kan blijven zitten. Het certificaat waar Henk om heeft gevraagd geef ik hem. Hij stuurt het naar iedereen die betrokken is geweest bij dit proces met de opmerking dat iQ coaches echt goed zijn en zeker zijn aan te raden bij alle collega’s met problemen. Op zijn afdeling heeft Henk geregeld een advies voor collega’s die zich opwinden, frustreren of boos worden: wil je het nummer van Gea? ….. Ik laat Henk in vertrouwen weer los, mijn gedachte is op zo’n moment: “Henk heeft mij niet meer nodig”. Een kaart met grote wandelschoenen met de wens, dat ik hem geluk toe wens met zijn gezin, is voor thuis. Zo maak ik de cirkel weer rond.

Zie andere relevante blogartikelen