De A in Pillar staat voor Actie

De pijler Actie is vaak erg lastig voor veel van mijn cliënten. Bij mijn autistische cliënten merk ik geregeld dat ze heel goed weten wat ze moeten doen. Ze kunnen letterlijk een uur volpraten over alle handelingen en acties die gebeuren moeten, maar zonder mij erbij in actie komen? Ho maar! Dat komt omdat de executieve functies minder goed werken, erg lastig dus. Aan mij als coach de taak ze wèl in beweging te krijgen. Bij de één ben ik een soort buitenboordmotortje: "oh, het is donderdag, straks komt Freya...." en dan komen sommigen al in actie. Als ik dan kom, zijn ze halverwege hun huishoudelijke taken, of ligt er een lijstje van administratieve taken die we samendoen. (Opbellen naar instanties bijvoorbeeld is vaak erg spannend). De ander komt pas in beweging als ik ook daadwerkelijk meehelp: samen afwassen en dan ook emotionele vraagstukken bespreken bijvoorbeeld.

Een andere moeilijkheid om in actie komen kan zijn dat het niet duidelijk is HOE een taak uitgevoerd moet worden. "Dan maar helemaal niet, want dan kan het niet fout gaan" Als we dat signaleren pluizen we een handeling helemaal uit. Bijvoorbeeld schoonmaken in de badkamer: welke schoonmaakmiddelen heb ik nodig en wat voor welke plek? En hoeveel dan? En gebruik je een sponsje, een borstel, of een doekje? Of combineer je dat? En wanneer is iets nou schoon, hoe weet je dat? Als alles duidelijk is en we doen het een paar keer samen, is de trots groot als een cliënt dit eerst zo ingewikkelde klusje helemaal alleen heeft gedaan, voordat ik kom! 

Bij ADHD'ers werkt het vaak net even anders: ze gaan aan de slag, bijvoorbeeld in de badkamer. Prullenbakje geleegd, het zakje naar de voordeur brengen. In de gang bij de voordeur liggen alle schoenen door de war, dus dat even netjes zetten. Vervolgens merken ze op dat er een paar gepoetst moeten worden, want komend weekend is een feestje. Schoenen poetsen. Dan komt er een pakketje aan de deur, "oh, leuk, de nieuwe iPad." Gelijk maar even uitpakken en installeren. En als diegene dan naar de WC gaat, wordt er ontdekt dat opeens de badkamer half schoon is. Om een overzicht te maken en wekkers te zetten, dat werkt vaak maar half, of niet. Als de wekker gaat terwijl je iets anders doet, dan zet je meestal het wekkertje uit en je vergeet het weer. De boodschap vervalt ook als je te vaak op de snooze hebt gedrukt.
Toch kan veel oefenen uiteindelijk wel vruchten afwerpen. Zoals na 3x snoozen wel op de wekker reageren en gaan doen. Een lijstje maken, waarop je duidelijk kan afvinken wat je gedaan hebt.

Tenslotte is stress een grote belemmerende factor in het leven van mensen met ASS/ADHD. Op het moment dat er een grote aanvraag loopt, bijvoorbeeld verlenging van de WMO-beschikking, of een uitkeringsaanvraag, dan neemt dat alles in beslag. Er is letterlijk geen ruimte in het brein voor andere zaken. Keer op keer in gedachten herhalen wat er allemaal gezegd is. Heb je zelf wel de goede dingen gezegd of ben je niks vergeten? En dan de spanning over de uitslag, hoelang duurt het nog? Wat nou als het niet goedgekeurd wordt? Wat dan?
Dus zorgen dat de stress lager wordt, helpt om een cliënt in actie te krijgen. Inzichtelijk krijgen wat precies stress geeft kan al helpen. Dan stapje voor stapje bespreken wat we daaraan kunnen doen. Is het nodig zorgen te delen, te uiten? Of moet er een stappenplan komen zodat er overzicht komt? Of is het wachten tot buitenaf een beslissing komt, die door de positieve impact rust brengt? Zoals iemand laatst zei: "Met zo'n vol hoofd met stress, raap ik zelf even de handdoek op. Nu er rust komt bedenk ik opeens: ik moet degene, die de handdoek op de grond gooit na het douchen, even vragen om voortaan de handdoek op te hangen en aanwijzen waar ik dat wil."

Tips voor familie en vrienden: Toon begrip als iemand niet in actie komt, terwijl je dat wel verwacht. Vraag wat er blokkeert en of het helpt om het samen te doen.

Zie andere relevante blogartikelen