Autisme en zingeving
Ik leg in dit artikel uit waarom mensen met autisme binnen de ggz vaak niet die hulp krijgen die zij nodig hebben. Dat komt omdat autisme niet per se alleen een medisch probleem is. Het heeft gevolgen op het gehele leven en werkt vaak door tot op existentieel niveau. We zeggen daarom ook wel: autisme is er levensbreed, levenslang, levensdiep.
Autisme behandelen alleen op psychisch niveau sluit daarom niet aan op wat iemand met autisme nodig heeft. Simpelweg doordat autisme zich verder uitstrekt dan alleen gevolgen binnen het psychische domein. Ik geef hieronder twee voorbeelden om dit te verhelderen.
Depressiviteit vanuit een existentiële bron
Autisme heeft dus levensbrede, levenslange en levensdiepe gevolgen en werkt door op het hele leven. Daarbij werkt autisme door op het denken over zin en betekenis. Hierdoor ontstaan vaak depressieve klachten vanuit een existentiële bron.
Zoals we allemaal weten: als je iets niet goed bij de bron aanpakt, is het als dweilen met de kraan open. Alleen klinische behandeling van de depressie, zoals de protocollair werkende psychotherapie voorschrijft, sluit dus niet goed aan bij wat vele mensen met autisme nodig hebben: aandacht voor zingeving.
Suïcidale gedachten door gebrek aan zingeving en perspectief
Verhoudingsgewijs uiten mensen met autisme zich vaker suïcidaal. Als gevolg van autisme ‘zien’ mensen het leven niet, ervaren ze geen perspectief, en hebben ze ook niet het gevoel van betekenis te zijn. De bron van deze problematiek is existentieel van aard. Suïcidaliteit is dan vaak geen doodswens, maar een levensvraag. De reguliere ggz kan hier niet goed mee overweg. Dit leidt tot extra lijden bij die mensen voor wie het leed al zo groot is.
Waarom dan toch geen aandacht voor zingeving?
Zingeving is in de optiek van de zorgverzekeraar geen onderdeel van behandeling. We hebben hierover wel eens de opmerking gehoord: “voor zingeving ga je maar naar de dominee”. Dus iemand kan autisme hebben, hierdoor depressieve klachten hebben of zich suïcidaal uiten. Maar de psychiater of psycholoog mag zich dan volgens het protocollaire denken alleen op het klinische probleem, de depressiviteit richten. De onderliggende existentiële problematiek blijft onbehandeld. Met als onvermijdelijke gevolgen dat mensen niet goed geholpen worden, hierdoor langer in behandeling blijven en - omdat de problemen niet opgelost worden - vaker een beroep doen op de ggz.
Conclusie
Door te accepteren dat autisme én levensbrede gevolgen heeft én doorwerkt tot op het niveau van zingeving kun je dus terugval en een regelmatig terugkerend beroep op de psychiatrie verminderen. Die acceptatie leidt ontegenzeggelijk tot een betere dienstverlening en draagt eraan bij dat meer mensen met autisme zich daadwerkelijk begrepen en geholpen voelen.
Meest recente blogs
Zie andere relevante blogartikelen
