De Coronacrisis en haar existentiële gevolgen

Alles wat vanzelfsprekend is in ons leven is in deze tijden van corona van de ene op de andere dag onderuitgehaald. Op vele van de zekerheden waar we normaal gesproken vanuit gaan, kunnen we nu minder vanzelfsprekend bouwen.

Mogelijk heeft de impact van de coronacrisis een soortgelijke impact als bijvoorbeeld destijds in 1963 de moord op president John F. Kennedy. Ik was toen 3 jaar. Heb verder geen herinneringen aan die tijd, maar kan me wel de tv-beelden van de uitvaartstoet en het verdriet van mijn moeder herinneren.

Voor vele anderen in de wereld zijn dat bijvoorbeeld ook de beelden, herinnering en ontluistering na de ineenstorting van het World Trade Centre in New York in 2001 door de terroristische aanslagen. Het zijn gebeurtenissen waar voor vele mensen er sprake is van een leven ervoor en erna. Meer vreugdevol deelt Nederland overigens ook een belangrijke sportgebeurtenis met een ervoor en erna: het EK van 1988.

Een crisis tot op existentieel niveau

Nu is het bij deze corona crisis nog te vroeg om al conclusies te trekken, maar we moeten er rekening mee houden dat mogelijk achteraf zal blijken dat er straks een leven zal zijn van vóór en van ná corona. Daarmee heeft deze coronacrisis niet alleen gevolgen op maatschappelijk, sociaal en economisch niveau. Ze werkt door tot op existentieel niveau. Ze zet alles wat we weten, doen en denken onder druk.

Het bijzondere is daarbij dat vrijwel iedereen in onze samenleving, sterker nog op deze wereld, geraakt is of geraakt kan worden door deze crisis. Het leven, onze samenleving en onze wereld worden mogelijk meer dan flink opgeschud. Waarmee ik overigens niet per se wil beweren dat op termijn het leven minder leuk zal zijn, maar mogelijk zal het wel anders zijn als ervoor.

Bijzondere tijden

In een nieuwsbrief van een organisatie die zich bezighoudt met mensen met autisme en ADHD en hun direct betrokkenen ligt het voor de hand dat ik iets over autisme en de gevolgen van corona en over eventuele angsten en stress schrijf. Als je echter verder leest, zul je zien dat ik een ander pad opga.

Het valt uiteraard niet te ontkennen, dat deze tijd voor mensen met autisme een bijzondere tijd is:

• Mensen die werken, en dankzij dat werk houvast en structuur hebben, zitten nu misschien wel thuis. Waar normaal gesproken de dagelijkse werkstructuur hen helpt de dag vorm en inhoud te geven, lopen ze nu thuis mogelijk eerder tegen de gevolgen van hun autisme aan. Alle nieuws, berichten en onzekerheid kunnen reeds bestaande onrust voeden, mensen meer angstig maken en tot overprikkeling leiden.
• Hetzelfde geldt voor scholieren en studenten. Hoewel sommige van hen misschien wel genieten van deze situatie. Nu ze, door de huidige social lockdown, niet naar school kunnen, kunnen ze online les volgen, zonder de overprikkeling van de reis naar school en onderwijs in een klas met anderen. Elk nadeel heeft nu eenmaal soms ook voordelen.
• Mensen met autisme die het normaal gesproken zonder begeleiding redden, hebben juist nu in deze onzekere tijden misschien wel behoefte aan contact of een luisterend oor.
• Terwijl anderen, juist door hun autisme, zich minder door emotie en onzekerheden laten leiden.

Als ik dit zo opsom, wordt meteen duidelijk: één duidelijk en eensluidend advies dat werkt voor ieder mens met autisme die gestrest is of in nood komt door de coronacrisis is er niet. Iedereen reageert hier anders op. Daarbij kun je je afvragen: voor wie is deze tijd niet bijzonder en bevreemdend?

Dit is waar ik naar toe wil: heel simpel gesteld zou je kunnen stellen dat er in deze tijd van crisis misschien wel één gemeenschappelijk gegeven is: de menselijke maat en reactie. Het maakt hierbij niet uit of iemand wel of niet autisme heeft. Deze coronacrisis raakt iedereen tot op een existentieel niveau.

Dit maakt onzeker. De gebruikelijke en vanzelfsprekende fundamenten onder ons bestaan worden minimaal opgeschud tot zelfs overhoop geworpen. En ja, het klopt dat mensen door hun autisme in verhouding vaker met angst of onrust reageren. Maar als je afgelopen tijd het hamstergedrag van vele Nederlanders zonder autisme in ogenschouw neemt? Ook dat is gebaseerd op angst en onrust.

Samen doorstaan, verdragen en volharden

Eén ding is zeker: deze situatie, waarbij onzekerheid en onduidelijkheid op de voorgrond staan, zal nog wel even blijven. Ons geduld en vertrouwen wordt op de proef gesteld. De onzekerheid, verwarring, het niet-weten is iets wat we in deze periode allemaal met ons meedragen en zullen moeten verdragen.

Als je mij vraagt wat mensen met autisme op dit moment dan misschien wel het beste kan helpen? Ik denk dat dit hetzelfde is als hetgeen ieder mens op dit moment kan gebruiken om deze situatie te doorstaan: verbinding en presentie.

Wat we allemaal nodig hebben, is die andere mens. Met wie we in gesprek gaan. Of die af en toe eens vraagt:

• Hoe is het met jou?
• Wat betekent deze situatie voor jou?
• Kun je vertellen wat jouw behoefte is?
• Wat heb jij nodig om deze situatie te verdragen en vol te houden?
• Zullen we, uiteraard met de gepaste 1,5 m afstand of online ????, samen ….

Gedeelde kwetsbaarheid

Laat dus het uitgangspunt zijn dat we allemaal mens zijn. Mensen die op dit moment allemaal geconfronteerd worden met de kwetsbaarheid van onszelf en ons bestaan. Dat is wat telt en is wat we in gemeenschappelijkheid met elkaar delen.

Kortom: het belangrijkste op dit moment is om met elkaar als mens - en van mens tot mens - naar elkaar te luisteren, nieuwsgierig te zijn naar elkaar om zo samen deze crisis te verdragen en vol te houden.

O ja, en als je het niet weet? Blijf dan niet zweven. Spar met iemand. Als je advies of een luisterend oor nodig hebt, omdat je iemand in je omgeving kent met autisme en wilt helpen? Maar niet weet hoe het aan te pakken? Vele van onze coaches zullen zeker bereid zijn even met je mee te denken.

Samen komen we hieruit.

Zie andere relevante blogartikelen